Henry David Thoreau

Henry David Thoreau urodził się 12 lipca 1817 w Concord, stanie Massachusetts. W latach 40., razem ze swoim nauczycielem i przyjacielem Ralphem Waldo Emersonem zaczął pisać poezję naturalistyczną. W 1845 rozpoczął swój słynny, dwuletni pobyt nas stawem Walden, który to opisał w swojej mistrzowskiej pracy „Walden”. Stał się również znany z wyznawania transcendentalizmu oraz stworzenia pojęcie i filozofii „obywatelskiego nieposłuszeństwa”, co było jego sprzeciwem wobec niewolnictwa.

WCZESNE LATA

Z jeden z najbardziej znanych amerykańskich pisarzy, Henry David Thoreau, został zapamiętamy za swoje filozoficzne i naturalistyczne prace. Urodził się i dorastał w Concord, Massachusetts, wraz ze swoim starszym rodzeństwem John i Helen oraz młodszą siostrą Sophia. Ich ojciec prowadził fabrykę ołówków, a matka wynajmowała część rodzinnego domu dla pensjonariuszy. Będąc błyskotliwych uczniem, Thoreau ostatecznie udał się na Harvard College (teraz Harvard University). Studiował grekę i łacinę, a także język niemiecki. Według niektórych raportów, Thoreau musiał przerywać naukę z powodu choroby. Uczelnię ukończył w 1837 i zaczął zastanawiać się, co dalej robić. W tamtych czasach, człowiek z takim wykształceniem mógł kontynuować karierę jako prawnik, lekarz lub duchowny. Inni studenci college zajęli się nauczaniem i była to droga, którą on też krótko podążał. Razem z bratem Johnem założył szkołę w 1838. Ich przygoda z edukacją zakończyła się kilka lat później, kiedy John zachorował. Thoreau poszedł pracować wtedy, na jakiś czas, do swojego ojca.

Niedługo po studiach, Thoreau zaprzyjaźnił się z pisarzem i znajomym rezydentem w Concord, Ralphem Waldo Emersonem. Dzięki Emersonowi, zafascynował się transcendentalizmem – szkołą myślenia, która podkreślała wagę empirycznego doświadczenia i znaczenia ducha nad światem fizycznym, zachęcała do badań naukowych i obserwacji. Thoreau poznał wiele ważnych dla ruchu postaci, wliczając w to Bronsona Alcotta i Margaret Fuller.

Emerson działał jako mentor Thoreau i wspierał go na wiele sposobów. Przez jakiś czas Thoreau mieszkał u Emersona, jako dozorca jego domu. Emerson za to, używał swoich wpływów, aby promować literackie próby Thoreau. Niektóre z pierwszych utworów Thoreau zostały opublikowane w „The Dial”, magazynie transcendentalistów. Również Emerson dał Thoreau dostęp do ziem, które były inspiracją jednego z jego największych dzieł.

STAW WALDEN

W 1845, Thoreau samodzielnie wybudował mały domek nad stawem Walden – prywatną posesją Emersona. Spędził tam ponad dwa lata. Szukając prostszego sposobu życia, Thoreau uciekł tam od przeciętnej rutyny życia. Eksperymentował, próbując przeżyć przy jak najmniejszym nakładzie pracy, odrzucając standardowy system sześciu dni pracy i jednego wolnego. Czasami Thoreau pracował jako geodeta ziemski lub w fabryce ołówków. Uważał, że jego podejście do życie pomogło mu uniknąć nędzy, jaką widział wokół siebie. Kiedyś napisał: „Masy ludzi prowadzą życie w cichej desperacji”.

Jego rozsądny tryb życia dał mu mnóstwo czasu, aby poświęcić się swoim filozoficznym i literackim pasjom. Pracował nad „A Week on the Concord and Merrimack Rivers (1849)”. Książka opisywała podróż łodzią jaką odbył z bratem Johnem w 1839. W końcu Thoreau zaczął pisać o swoim eksperymencie nad stawem Walden. Wielu ludzi było ciekawych jego rewolucyjnego stylu życia i zapoczątkowało to twórczą iskrę do powstania zbioru esejów. W 1854 opublikował „Walden, czyli życie w lesie” – manifest życia w zgodzie z naturą. Książka odniosła skromny sukces, ale przetrwała próbę czasu i w końcu stała się znana na całym świecie, zachwycają szeroką rzeszę czytelników. Przez lata, Walden inspirował i zachęcał do pracy naturalistów, ekologów i pisarzy.

Żyjąc nad stawem Walden, Thoreau miał również problemy z prawem. Spędził noc areszcie, kiedy odmówił zapłaty podatków. To doświadczenie zainspirowało go do napisania jednego z najbardziej znanych i wpływowych esejów „Obywatelskie nieposłuszeństwo”. Thoreau przedstawił w nim swoje poglądy polityczne, przeciwstawiając się niewolnictwu i wojnie z Meksykiem. Zdecydowanie argumentował, że człowiek musi słuchać swojego własnego sumienia, a nie być ślepo posłusznym prawu i polityce rządowej. Napisał: „Jedynym obowiązkiem, który muszę wypełniać, jest robienie tego, co ja uważam za słuszne”.

Od swojej publikacji w 1849 „Obywatelskie nieposłuszeństwo” zainspirowały dysydentów politycznych na całym świecie. Jego ideologia pozbawionego przemocy oporu politycznego i społecznego wpłynęła na takich działaczy jak Martin Luther King czy Mahatma Gandhi, a także wielu innych.

PÓŹNE LATA

Po opuszczeniu Walden Pond, Thoreau spędził trochę czasu w domu Emersona, kiedy ten odbywał tournee po Anglii. Wkrótce zajął się wykładaniem swoich własnych poglądów. Ciągle zafascynowany naturą, wiele pisał na temat roślin i zwierząt mieszkających w rodzinnych Concord oraz spotykanych w trakcie podróży jakie odbywał. Kilkakrotnie odwiedzał lasy w Maine oraz przebywał linię brzegową Cape Cod.

Thoreau również pozostał zdecydowanym abolicjonistą, do końca swojego życia. Wspierając sprawę, napisał kilka utworów na ten temat, włączając w to esej napisany w 1854 „Niewolnictwo W Massachusetts”. Zdecydowanie wspierał kapitana Johna Browna, radykalnego abolicjonisty, który prowadził powstanie przeciwko niewolnictwu w stanie Wirginia. On i jego zwolennicy napadli w 1859 na federalny arsenał w Harpes Ferry, w celu zdobycia broni, ale ich plan został udaremniony. Ranny Brown został oskarżony o zdradę stanu i skazany na śmierć. Thoreau napisał mowę w jego obronie: „Obrona kapitana Johna Browna”, nazywając go „aniołem światła” i „najodważniejszym i najbardziej ludzkim człowiekiem w kraju”.

W następnych latach, Thoreau walczył z gruźlicą, która nękała go przez wiele lat. Aby odzyskać zdrowie, udał się do Minnesoty w 1861, ale podróż nie poprawiła jego stanu. Ostatecznie poddał się chorobie 6 maja 1862. Miał tylko 44 lata. Thoreau został określony jako „oryginalny myśliciel” oraz „człowiek prostych gustów, twardych zwyczajów i nadzwyczajnej siły obserwacji”, co zostało zapisane w nekrologu.

Kiedy wielu innych pisarzy z jego czasów odeszło w zapomnienie, Thoreau przetrwał, ponieważ wiele z tego co pisał jest wciąż aktualne. Jego pisma odnośnie rządu były rewolucyjne, a niektórzy nazywają go prekursorem anarchizmu bądź libertarianizmu. Przez innych – za swoje studia nad naturą – został nazwany „ojcem ekologii”. A jego najważniejsze dzieło, Walden, zaoferowało ciekawą alternatywę dla życia w nowoczesnym, niespokojnym świecie. Dla każdego.

Tłumaczenie: Wojciech Mazurkiewicz
Źródło: biography.com
Źródło polskie: libertarianin.org