Libertarianizm

Podstawami libertarianizmu są:

• Aksjomat samoposiadania – każdy jest właścicielem wyłącznie własnego ciała, nikt nie ma prawa do zarządzania ciałem drugiego człowieka.
• Zasada nieagresji – możemy dysponować tylko swoją własnością (ciało lub to, co stworzyliśmy albo nabyliśmy w dobrowolny sposób). Naruszanie cudzej własności bez zgody jest jednocześnie naruszeniem jej wolności.
• Agresją jest używanie siły fizycznej wobec cudzej własności – zarówno względem przedmiotu, jak i ciała – lub groźba jej użycia (zagrożenie musi być realne). Agresja jest utożsamiana z przymusem.
• Definicja państwa/rządu, która mówi, że państwo/rząd to organizacja lub osoba, która ma terytorialny monopol na przemoc oraz wymusza agresją posłuszeństwo wobec decyzji danej organizacji lub osoby.
• Słowo „wolność” z punktu widzenia libertarianizmu oznacza wyłącznie wolność polityczną, tzn. wolność od agresji (patrz: punkt 3.).

Aby dowiedzieć się więcej nt. założeń libertarianizmu kliknij tutaj.

Istnieje podział między libertarianami na deontologicznych i konsekwencjalistycznych.

Libertarianizm deontologiczny (zwany prawnonaturalnym lub libertariańskim moralizmem; iusnaturalistyczny, oparty na doktrynie prawa naturalnego; zwolennicy prawa naturalnego) polega na uzasadnianiu wolności przy użyciu prawa naturalnego oraz „zasady nieagresji”.
Przedstawiciel: Murray Rothbard.

Libertarianizm konsekwencjalistyczny (utylitarystyczny) stosuje argumentację utylitarną, uważając, że wolność polityczna i ekonomiczna prowadzi w konsekwencji do powszechnego dobrobytu.
Przedstawiciel: David Friedman.

Minarchizm i anarchokapitalizm to doktryny społeczno-gospodarcze, które często są łączone z libertarianizmem, choć nie jest to konieczne.

Anarchokapitalizm postuluje prywatyzację państwa. W anarchokapitalistycznym społeczeństwie wszystkie usługi są dostarczane przez prywatne przedsiębiorstwa, a zasoby są albo niczyje (i mogą zostać zajęte), albo mają właścicieli, którzy są prywatnymi osobami. Anarchokapitalizm wyraża pierwsze, najbardziej właściwe, w pełni rozwinięte i bezwarunkowe znaczenie libertarianizmu.
Przedstawiciele: Murray Rothbard, Karl Hess, Ray A. Childs Jr, David D. Friedman, H.-H. Hoppe, Jan Narveson, George Resch, Leonard P. Liggio, Stephan Kinsella.

Do jego nurtów możemy zaliczyć:

Anarchokonserwatyzm – odrzuca państwo, ale w kwestii światopoglądowej jest konserwatywny.

Anarchomonarchizm – nie ma legalnej możliwości użycia wobec kogokolwiek przemocy, ale istnieją naturalne elity, które bez używania agresji prowadzą resztę ludzi w ich rozwoju.

Agoryzm – odrzuca działalność polityczną, jest rewolucyjny i antyhierarchiczny (choć nie antykapitalistyczny). Państwo powinno zostać obalone poprzez działania kontrekonomiczne, tj. działanie w szarej i czarnej strefie, dzięki czemu ludzie stracą wiarę w rząd oraz państwo zostanie pozbawione środków „do życia”.
Przedstawiciele: Samuel Konkin III, Joseph Neil Schulman, Victor Koman, Roderick Tracy Long, Brad Spangler, Wally Conger, Jeremy Weiland, Sheldon Richman

Minarchizm (zwany libertarianizmem kontraktualistycznym lub libertarianizmem małego/ograniczonego rządu, a także państwem ultraminimalnym) uważa, że państwo powinno zająć się jedynie ochroną obywateli i sądownictwem, ale zakazuje opodatkowania. Takie państwo musi utrzymać się z dobrowolnych składek lub działalności gospodarczej prowadzonej na rynkowych zasadach albo wyrastać z prywatnych stowarzyszeń chroniących swoich klientów.
Przedstawiciele: Robert Nozick, John Hospers, Tibor R. Machan, Richard A. Epstein, David Gauthier, James M. Buchanan, Ayn Rand.

Do jego nurtów możemy zaliczyć:

Neolibertarianizm – (nazywają siebie libertarianami pragmatycznymi lub hobbesowskimi; zwani liberventionists, od połączenia słów liberty i intervention) połączenie libertarianizmu z neokonserwatyzmem. Według neolibertarian najlepszym środkiem maksymalizacji wolności jest promowanie rządów opartych o zgodę rządzonych oraz rządów, które ograniczają wolność ludzi. Wytworzył się na fali reakcji na wydarzenia z 11 września 2001 r. Pod pewnymi względami przypomina politykę zagraniczną randyzmu.
Przedstawiciele: Jonathan Henke, Dale Franks, Bruce McQuain.

Paleolibertarianizm – zwany libertarianizmem konserwatywnym. Paleolibertarianie postulują oddzielenie libertarianizmu od libertynizmu oraz oparcie wolności na normach kulturowych i religijnych, moralności mieszczańskiej i autorytecie społecznym. Granica między paleolibertarianizmem a paleokonserwatyzmem jest bardzo płynna.
Przedstawiciele: Llelewyn (Lew) Rockwell Jr, H.-H. Hoppe, Justin (Dennis) Raimondo, Thomas DiLorenzo, Jeffrey A. Tucker, Joseph Sobran, Thomas Woods, Ron Paul, o. James Sadovsky.

Obiektywizm – nie jest nurtem libertarianizmu. Obiektywizm to nurt filozofii, natomiast libertarianizm to doktryna etyczno-polityczna, jednak obiektywiści dochodzą do tych samych koncepcji społeczno-gospodarczych, co libertarianie – czyli minarchizm. Obiektywizm stawia na indywidualizm, podkreśla rolę jednostki i jej wolność oraz głosi ateizm i antropocentryzm. W zakresie metafizyki akceptuje wyłącznie obiektywną rzeczywistość, jedynym źródłem poznania jest rozum i logika, a w kwestiach etycznych obiektywiści kierują się własnym interesem (racjonalny egoizm).
Przedstawiciele: Ayn Rand, Leonard S. Peikoff, Nathaniel Branden, Yaron Brook.

Zielony libertarianizm – (enwironmentalizm lub ekokapitalizm: ekolodzy „zielono-błekitni” i „zielono-czerwoni”): wolny rynek i prawa własności o tyle, o ile chronią one zdrowie i środowisko.

Feminizm indywidualistyczny – zwalczają feminizm etatystyczny. Opowiadają się za ochroną indywidualnych praw, co według nich wymaga zniesienia jakichkolwiek przywilejów związanych z którąkolwiek z płci.
Przedstawiciele: Wendy McElroy, Christina Hoff Sommers, Tonie Nathan, Joan Kennedy Taylor, Sharon Presley.

Libertarianizm dialektyczny – głosi możliwość wykorzystania dialektyki Marksa jako metodologii uzasadniającej wolność.
Przedstawiciele: Chris Sciabarra.

Anarchizm mutualistyczny – nawiązanie do P.-J. Proudhona i jego idei mutualizmu – wzajemnego świadczenia sobie dobrowolnej pomocy przez jednostki lub kooperatywy produkcyjne;
Przedstawiciel: Kevin A. Carson.

Libertarianizm czerpie z spuścizny klasycznych liberałów z Anglii (m.in. John Locke i John Acton) oraz kontynentalnej Europy Zachodniej (m.in. Gustave de Molinari, Étienne de La Boétie czy Frederic Bastiat) Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych, scholastyków z Salamanki, a także lewellerów, anarchoindywidualistów (m.in. Henry D. Thoreau, Lysander Spooner, Rose Wilder Lane) i ekonomistów z Austriackiej Szkoły Myśli Ekonomicznej (głównie Ludwig von Mises i Friedrich von Hayek; brano pod uwagę nie tylko ich poglądy na gospodarkę, ale i na państwo, społeczeństwo oraz politykę).

To, co dzisiaj rozumiemy pod słowem „libertarianizm” jest nam znane dopiero od XX wieku. Wstępne założenia libertarianizmu opracował Jay Albert Nock, ale to Murray Rothbard przyczynił się do dalszego rozwoju tej doktryny etyczno-politycznej. Poza nimi do najważniejszych libertarian zalicza się: Samuela Edwarda Konkina III, Hans-Hermanna Hoppego, Davida Friedmana, Ayn Rand oraz Stephana Kinsellę.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej nt. korzeni libertarianizmu to przejdź tutaj, a jeśli pragniesz poznać prekursorów i przedstawicieli libertarianizmu to kliknij tutaj.

W historii było wiele społeczeństw w których nie było rządu lub był on bardzo ograniczony i bardzo dobrze funkcjonowały, m.in. Jerycho (pierwsze miasto), średniowieczna Irlandia, Moresnet czy Liechtenstein. Aby dowiedzieć się o nich więcej przejdź tutaj.

Według stopnia poznania libertarianizmu:

1. „Rynek i wolność” – L. i M. Tannehill.
2. „O nową wolność. Manifest libertariański” – Murray N. Rothbard oraz „Egalitaryzm jako bunt przeciw ludzkiej naturze” – Murray N. Rothbard.
3. „Etyka wolności” – Murray N. Rothbard.
4. „Nowy manifest libertariański” – Samuel Edward Konkin III.
5. „Demokracja – bóg, który zawiódł” – Hans-Hermann Hoppe oraz „Ekonomia Wolnego Rynku” + „Interwencjonizm” – Murray N. Rothbard.
6. „Ekonomia i etyka własności prywatnej” – Hans-Hermann Hoppe.

Jeżeli przyszły Ci do głowy jakieś pytania lub wątpliwości dotyczące libertarianizmu to wejdź tutaj.