Cztery filary obiektywizmu

Ayn Rand nazwała swoją filozofię obiektywizmem i opisała ją jako filozofię dla życia na ziemi. Obiektywizm jest to zintegrowany system myślenia, który definiuje abstrakcyjne zasady, według których człowiek musi myśleć i działać, jeśli chce żyć w zgodzie ze swoim człowieczeństwem. Ayn Rand najpierw sportretowała tę filozofię w osobach bohaterów swoich dwóch książek: „Źródło” (1943) i „Atlas Zbuntowany” (1957). Dopiero później zaczęła wydawać artykuły i prowadzić magazyny wyjaśniające tę myśl w bardziej formalny sposób.

Poniżej cytuję krótki opis obiektywizmu podany przez samą Ayn Rand w 1962.

W czasie konferencji handlowej w Random Hause, poprzedzającej publikację „Atlasu zbuntowanego”, jeden z księgarzy zapytał mnie, czy potrafiłabym zaprezentować istotę mojej filozofii stojąc na jednej nodze. Zrobiłam to następująco:

1. Metafizyka: obiektywna rzeczywistość.
2. Epistemologia: rozum.
3. Etyka: egoizm.
4. Polityka: kapitalizm.

Jeśli chcesz przetłumaczyć to na prosty język, to powinno być:

1. „Prawa natury są narzucone i musisz ich przestrzegać” lub „Rzeczywistość nie jest taka, jak sobie tego życzysz”.
2. „Nie możesz zjeść ciastka i mieć go nadal”.
3. „Człowiek jest celem samym w sobie”.
4. „Daj mi wolność lub daj mi śmierć”.

Jeśli utrzymasz te pojęcia w całkowitej zgodności, jako podstawę swoich przekonań, masz już cały system filozoficzny na przewodnika przebiegu twojego życia. Ale utrzymanie tych zasad w całkowitej spójności – zrozumienia, definicji, udowodnienia i zastosowania ich – wymaga myślenia. Dlatego filozofia nie może być omawiana, kiedy stoisz na jednej nodze – ani kiedy stoisz na dwóch nogach, ale po dwóch stronach jakiegokolwiek ograniczenia. To ostatnie jest głównym filozoficznym stanowiskiem dzisiaj – szczególnie w dziedzinie polityki.

Moja filozofia, obiektywizm, utrzymuje że:

Rzeczywistość istnieje jako obiektywny absolut – fakty są faktami, niezależnymi od ludzkich uczuć, pragnień, nadziei i obaw.

Rozum (rzecz, która identyfikuje i integruje informacje dostarczane przez zmysły człowieka) jest dla człowieka jedynym sposobem postrzegania rzeczywistości, jego jedynym źródłem wiedzy, jedynym przewodnikiem w działaniu i podstawowym środkiem przetrwania.

Człowiek – każdy człowiek – jest celem samym w sobie, a nie środkiem do celów innych. Musi istnieć dla siebie samego; nie poświęcać się dla innych, ani nie poświęcać innych dla siebie. Dążenie do własnego racjonalnego interesu i do swojego własnego szczęścia, jest najwyższym moralnym celem w życiu.

Idealnym systemem polityczno-gospodarczym jest wolnorynkowy kapitalizm (laissez-faire). Jest to system w którym ludzie współdziałają ze sobą, nie jako ofiary i kaci, nie jako panowie i niewolnicy, ale jako handlowcy, przez dobrowolną wymianę w celu osiągania nawzajem korzyści. Jest to system, w którym nikt nie może uzyskać niczego od innych przy użyciu siły i żaden człowiek nie może inicjować siły fizycznej wobec innych. Jedynym działaniem usprawiedliwiającym istnienie rządu jest ochrona takiego stanu rzeczy; rząd może użyć siły tylko w odwecie i jedynie wobec tych, którzy wcześniej ją zainicjowali, czyli przestępców lub obcych najeźdźców. W systemie całkowicie wolnorynkowym, powinno istnieć (choć historycznie nigdy tak nie było) całkowite oddzielenie państwa od gospodarki, w ten sam sposób i z tych samych powodów, dla których istnieje oddzielenie państwa od wyznać religijnych.

Źródło: atlasshrugged.com
Źródło polskie: libertarianin.org
Tłumaczenie: Wojciech Mazurkiewicz